امروزه شاید بتوان گفت دیزاین و رشته گرافیک از هر رشته دیگری که درگیر بخش خلاق انسان است، کارکرد گستردهتری دارد. این امر از یک سو به دلیل تعدد بیشمار تولیدات، مصنوعات و خدمات، و از سوی دیگر به سبب تنوعی است که در مخاطبین و مصرف کنندگان به وجود آمده است.
طبقات مختلف با فرهنگهای متفاوت دارای نیازها و سلیقههای گوناگون شدهاند و جریان دیزاین خدمات و تولیدات گوناگون را برای این جماعت کثیر به شیوههای متنوع شکل اطلاعات و قابل مصرف میکند.
در مقالهی پیش رو به رشته گرافیک، تاریخچه، بازار کار و بسیار مسائل دیگر مرتبط خواهیم پرداخت. پس با نگاه خود ما را همراهی کنید و امیدواریم که از این مقاله لذت نهایت استفاده را ببرید.
فهرست مطالب [کلیک کنید]
- طراحی گرافیک چیست
- دیزاین چیست و ارتباط آن با رشته گرافیک
- تاریخچهای مختصر از طراحی گرافیک
- طراحی گرافیک در ایران
- رشته گرافیک در هنرستان
- لوازم مورد نیاز و وسایل رشته گرافیک
- رشته گرافیک در دانشگاه
- یک طراح گرافیک چه مهارتهایی را باید بداند
- انواع گرافیک دیزاین
- بازار کار رشته گرافیک
- شغل های رشته گرافیک
- درآمد رشته گرافیک
- سخن آخر
طراحی گرافیک چیست
طراحی گرافیک، گرافیک دیزاین و یا به انگلیسی Graphic Design بر طبق موسسهی هنرهای گرافیکی آمریکا (AIGA) این گونه تعریف میشود:
“طراحی گرافیک هنر و شیوهی برنامه ریزی و طرح ایدهها و تجربیات با محتوای تصویری و متنی است که شکل ارتباط آن میتواند فیزیکی یا مجازی باشد و ممکن است شامل تصاویر، کلمات یا اشکال گرافیکی باشد. میتواند در یک لحظه یا در دورهی زمانی طولانی اتفاق بیفتد. این کار میتواند در هر مقیاسی اتفاق بیفتد، از طراحی یک تمبر پستی گرفته تا طراحی نشانه برای شرکت ملی پست یا از طراحی آواتار دیجیتالی یک شرکت تا محتوای دیجیتالی و فیزیکی گسترده و به هم پیوستهی یک روزنامهی بینالمللی. همچنین میتواند برای هر هدف و کاربردی باشد، اخم از تجاری، آموزشی، فرهنگی یا سیاسی.”
همچنین این نکته قابل ذکر است که اگر چه بسیاری از پروژههای طراحی گرافیک دارای اهداف و کاراییهای تجاری مانند لوگو و تبلیغات هستند، اما در زمینههای دیگری نیز استفاده میشوند که یکی از آنها استفادهی هنری است. که در آن از طراحی گرافیک به عنوان وسیلهای برای بیان هنری و شخصی استفاده میشود.
همچنین به رشته گرافیک، رشته ارتباط تصویری نیز گفته میشود. که اشاره به این قضیه دارد که انتقال معنی توسط تصویر و به صورت بصری اتفاق میافتد. هر تصویر در بردارندهی معنایی است که زبان و تفکر اصلی آن معنا هستند.
اگر بخواهیم تعریف دیگری از طراحی گرافیک یا گرافیک دیزاین ارائه دهیم، باید گفت که گرافیک دیزاین عامل تبدیل اطلاعات به تصاویر برای ارتباط است. حال باید به زبان ارتباط بصری اشاره کرد که شامل اطلاعات تصویری مانند نوشته، عکس و دیگر عوامل تصویری هستند.
گرافیک دیزاین جریانی است که در آن اطلاعات، مفاهیم و پیام برای تحویل به مخاطب، شکل تصویری میگیرند. اطلاعات با استفاده از نوشته، عکس و تصویرسازی به عنوان یک عامل ارتباط تصویری تنظیم میشوند.
“گرافیک دیزاین یعنی خلق و سامان دادن یک سلسله عوامل تصویری برای بیان یک مفهوم و یا پیام و یا اطلاعات در جهت هدفی مشخص و معین.”
دیزاین چیست و ارتباط آن با رشته گرافیک
همان طور که در کتاب مقدمهای بر گرافیک دیزاین فرشید مثقالی اشاره شده است، گرافیک دیزاین خود در حیطهی دیزاین در مفهوم کلی آن قرار دارد، لذا لازم است تا به بررسی مفهوم دیزاین به معنای کلی آن نیز بپردازیم.
دیزاین به طور کلی یعنی سامان دادن و ساختار دادن به مجموعهای در جهت هدفی مشخص و معین.
هر روز صبح که از خواب بیدار میشویم، یکی از اولین کارهایی که انجام میدهیم، لباس پوشیدن است. برای لباس پوشیدن چگونه تصمیم گیری میکنیم؟
اگر بخواهیم در خانه بمانیم، لباس راحتی میپوشیم. تا بتوانیم به راحتی بنشینیم، دراز بکشیم، زانو بزنیم و نگران چروک شدن آن هم نباشیم.
حالا اگر بخواهیم از خانه بیرون برویم کار کمی سختتر میشود. چه لباسی بپوشیم؟ اگر برای کار بیرون میرویم لباسی مناسب فضای کار انتخاب میکنیم. اگر به دیدن کسی میرویم، نوع لباس فرق میکند.
اگر عازم یک مهمانی باشیم، انتخاب دقیقتر و سختتر میشود. در جریان لباس پوشیدن با اقدام به یک سری تصمیم گیریها با در نظر گرفتن مقصودمان از لباس پوشیدن میکنیم.
در واقع جایی که میخواهیم برویم نوع لباس پوشیدن ما را تعیین میکند. در کلیترین نگاه، میبینیم که یک مقصود و هدفی وجود دارد. و ما لباسهای خود را بر مبنای آن هدف انتخاب و تنظیم میکنیم. این جریان، به شکلی ساده، مفهوم دیزاین را برای ما روشن میکند.
وسایل روی میزمان را متناسب با نیازهایمان مرتب میکنیم. موهایمان را به شکلی خاص شانه میزنیم و آراسته میکنیم. هر کس وسایل داخل داشبرد ماشین خود را به نحوی متفاوت مرتب میکند.
حتی هر شخصی بند کفشش را با سلیقهای خاص میبندد! تمام اینها دیزاین است. همهی این افعال در قالب: انتخاب، تنظیم و مرتب کردن هستند. همه از یک موقعیت در هم ریخته به یک مرحله بالاتر نظم دادن و مرتب کردن برای ایجاد تاثیری مطلوب و هدفی معین حرکت میکنند.
این انتخاب و تنظیم مواد برای ایجاد ارتباط و جذب، دیزاین نام دارد. به طور کلی، دیزاین بخشی از فعالیت روزانهی انسان است. همه دیزاینر هستند، چه آگاهانه و چه ناخودآگاه. پیدا کردن راه حلی بر مبنای یک موقعیت برای رسیدن به هدفی مشخص، همان نقشه کشیدن است که به تعریفی، دیزاین نامیده میشود. دیزاین به معنی راهحل نیز هست.
تاریخچهای مختصر از طراحی گرافیک
بسیاری اعتقاد دارند که ریشههای طراحی گرافیک را میتوان تا چندین هزار سال قبل از میلاد مسیح ردیابی کرد. هنگامی که انسانها از علائم بصری و تصاویر برای برقراری ارتباط استفاده میکردند.
ایستگاه مهم بعدی در تاریخچهی رشته گرافیک، اختراع ماشین چاپ است. این دستگاه این امکان را فراهم میکرد کتابها با زحمت کمتر و تعداد بیشتر در مدت زمان کمتر تکثیر شوند. در این دوران نیاز به صفحه آرایی، حروف چینی و طراحیهای روی جلد و درون کتاب بسیار احساس میشد. بسیاری از این وظایف و وظایف دیگر بر دوش کسانی بود که امروزه به آنها طراح گرافیک میگوییم.
به ریشه و دوران شروع طراحی گرافیک امروزی میرسیم که دوران انقلاب صنعتی است. در این دوران با رشد سریع و سرسام آور صنایع و افزایش مصرف گرایی، شرکت ها به تبلیغات و دیده شدن نیاز وافر داشتند و این گونه بود که اولین بار طراحی گرافیک به طور وسیع برای تبلیغات و اهداف تجاری استفاده شد.
از زمان انقلاب صنعتی، طراحی گرافیک راه خود را به دنیای تجارت و کسب و کارها هموار کرده بود و در دههی ۱۹۰۰ استفاده از رشته گرافیک به شدت افزایش یافت. با رشد صنعت تبلیغات و چاپ رنگی، کسب و کارها شروع به ایجاد لوگو برای کمک به برند سازی خود کردند و تبلیغات فراوانی را میشد در همه جا دید. رسانههای چاپی مانند مجلات و بروشورها نیز به وفور یافت میشدند و در پس طراحی همهی این اقلام یک طراح گرافیک وجود داشت.
تغییر مهم بعدی در حدود سالهای دههی ۱۹۹۰ رخ داد. در این سالها چندین اتفاق مهم افتاد. همه گیری استفاده از رایانههای شخصی، رواج اینترنت و به وجود آمدن نرمافزارهای گرافیکی مانند فتوشاپ.
همهی این اتفاقات باعث ایجاد تغییر در روند رشته گرافیک شد و این رشته از حالت دستی و سنتی خود کمکم به سمت دیجیتال پیش رفت. طراحیها شکل دیجیتال به خود گرفتند و همچنین صنعت چاپ نیز به سمت وفق خود با رسانههای دیجیتالی جدید پیش رفت.
در سالهای بعد گرافیک دیجیتال روز به روز و رفته رفته فراگیرتر و همه گیرتر شد و حوزههای فعالیتی جدیدی در رشته گرافیک شکل گرفت. این فرآیند با همه گیری گوشیهای هوشمند در دههی ۲010 نیز شدت بیشتری به خود گرفت.
طراحی گرافیک در ایران
طراحی گرافیک نوین در ایران با مرتضی ممیز شروع شد که به نام پدر گرافیک نوین ایران نیز شناخته میشود. وی دستاوردهای بسیاری برای گرافیک ایران به ارمغان آورد و شاگردهای بسیاری تربیت کرد و راه را برای آیندهی رشته گرافیک ایران هموار کرد و از خود آثار ارزندهی بسیاری به یادگار گذاشت.
میتوان از کارها و لوگو های شاخص او به موزه رضا عباسی، موسسهی استاندارد ایران، شهرداری تهران، سازمان آتش نشانی، سازمان چای کشور، سایپا و بسیاری از آثار ارزندهی دیگر اشاره کرد.
رشته گرافیک در هنرستان
بسیاری از افراد که در حوزهی گرافیک دیزاین فعالیت میکنند، از دوران دبیرستان وارد این رشته شدهاند. شما با ورود به رشته گرافیک در هنرستان دروس مرتبط با این رشته را میگذرانید و با یادگیری مفاهیم و دروس پایهای، خود را برای ورود به بازار کار و یا ادامه تحصیل دانشگاهی در این رشته آماده میکنند.
در این دوره شما با دروس تئوری و مفاهیم گرافیک آشنا میشوید و تعدادی هم دروس عملی را خواهید گذراند.
لوازم مورد نیاز و وسایل رشته گرافیک
وسایل زیادی برای فعالیت یا تحصیل در این حوزه وجود دارد که با توجه به حوزهی تخصصی و یا دروس مرتبط وسایل متفاوتی لازم است.
سادهترین وسیلهای که یک طراح گرافیک میتواند با آن به فعالیت بپردازد یک دفترچه یاداشت یا یک برگه کاغذ و مداد است. کاغذ و قلم اساسیترین وسیله برای ایدهیابی یک طراح گرافیک است. بسیاری از طرحهای بزرگ، مشهور و ماندگار، بر روی یک تکه کاغذ شروع شدهاند.
بعد از کاغذ و قلم مهمترین وسیله برای کار و تحصیل در رشته گرافیک رایانه یا کامپیوتر است. رایانه، مخصوصا در حال حاضر که رسانههای دیجیتال نقش بسیار پر رنگی در زندگی روزمرهی ما دارند، نقش اساسی در طراحی گرافیک دارد.
همچنین شما باید با نرمافزارهای گرافیکی عمومی مانند فتوشاپ (Adobe Photoshop)، ایلوستریتور (Adobe Illustrator)، کورل (CorelDRAW) و ایندیزاین (Adobe InDesign) نیز آشنایی داشته باشید.
برای واحدهای عکاسی هنرستان و دانشگاه نیز ممکن است به دوربین عکاسی نیاز پیدا کنید که میتوانید تهیه کنید ولی اگر موفق به تهیهی دوربین عکاسی نشدید اصلا جای نگرانی وجود ندارد. میتوانید دوربین عکاسی را قرض بگیرید و یا اجاره کنید.
همچنین برای برخی دروس عملی دانشگاه و هنرستان ممکن است به یک سری وسایل هنری مانند رنگ، قلمو، ماژیک، کاغذ، انواع مقوا و چیزهای دیگر نیز احتیاج پیدا کنید.
البته باز هم جای تاکید دارد که مهمترین وسیله در رشته گرافیک رایانه یا کامپیوتر است.
رشته گرافیک در دانشگاه
شما میتوانید هم بدون کنکور و هم با کنکور در این رشته به تحصیل بپردازید. همچنین این رشته در مقاطع کاردانی، کاردانی به کارشناسی، کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه میشود.
این رشته در برخی مقاطع به ارتباط تصویری (Visual communication) نیز شناخته میشود.
رشته گرافیک در ایران مقطع دکتری ندارد و افرادی که قصد ادامه تحصیل در مقطع دکتری را دارند در رشتههای دیگر مانند پژوهش هنر به تحصیل میپردازند.
داشتن مدرک در پیدا کردن کار و موفقیت ضروری نیست اما میتواند کمک بزرگی برای شما باشد. در این رشته مهمترین چیز داشتن مهارت و تسلط و همچنین داشتن یک پورتفولیوی حرفهای و چشم نواز است. رشته گرافیک، یک رشتهی مهارت محور است و مهارت در آن نقش مهم و اساسی را بازی میکند.
شما همچنین میتوانید برای ادامه تحصیل این رشته در خارج کشور اقدام کنید و از دانشگاههای مطرح دنیا در این زمینه پذیرش بگیرید.
یک طراح گرافیک چه مهارتهایی را باید بداند
رشته گرافیک شاخهها و زیر شاخههای بسیار و متنوعی دارد و بسته به این که شما در کدام شاخه قصد فعالیت دارید، مهارتهایی که باید بدانید و بر آنها مسلط باشید متفاوت است.
اما یک سری مهارتهای پایهای و اساسی وجود دارد که صرف نظر از این که در کدام حوزه قصد فعالیت دارید باید آنها را بدانید و دانستن آنها نقش مهمی در موفقیت شما در این حوزه بازی میکند و دانستنشان از واجبات است.
- یک طراح گرافیک باید با رایانه و مبانی آن آشنا باشد و همان طور که قبلا نیز اشاره شد رایانه امروزه نقش اساسی در رشته گرافیک دارد و علاوه بر این که شما باید با مبانی رایانه آشنا باشید همچنین باید با نرمافزارهای گرافیکی که پیشتر به آنها اشاره شد نیز آشنایی داشته باشید.
- خلاقیت. خلاقیت عنصر بسیار مهمی در گرافیک دیزاین است. بر خلاف چیزی که بسیاری افراد تصور میکنند خلاقیت یک چیز ذاتی نیست. بخش زیادی از خلاقیت اکتسابی است و باید آن را پرورش داد. تکنیکها و کتابهای بسیاری برای درک و پرورش خلاقیت وجود دارد که میتوانید به آنها مراجعه کنید و از آنها در جهت پرورش خلاقیت خود استفاده کنید.
- مورد بعدی مهارتهای ارتباطی است. شما به عنوان یک طراح گرافیک باید مهارتهای ارتباطی داشته باشید و این یکی از لازمههای این رشته است. شما بسته به شغلتان ممکن است به تنهایی و یا با یک تیم کار کنید ولی به هر حال باید با مشتری و کارفرمای خود ارتباط برقرار کنید. فراموش نکنید که ارتباط لازمهی رشد و موفقیت شما در این رشته است.
- شما برای فعالیت در حوزهای که دائما با رنگ و فرم و شکل سر کار دارد باید مبانی هنرهای تجسمی را بدانید و با آن آشنایی داشته باشید. اگر در دبیرستان یا دانشگاه در رشته گرافیک تحصیل کرده باشید یقینا دروس مرتبط با مبانی هنرهای تجسمی را گذراندهاید.
- تایپوگرافی هنر دست کاری، شکل دادن و استفاده از تایپ و نوشتار است. تایپوگرافی علاوه بر این که مهارتی است که باید بدانید حوزهای بسیار حرفهای و جدی در دنیای گرافیک دیزاین نیز هست. افراد بسیار بزرگ و آثار بسیار نفیس و چشم نوازی در این حوزه وجود دارد که به شدت دیدن و مطالعهی آنها را به شما توصیه میکنیم.
- دانش در مورد رنگها و یا تئوری رنگ هم نقش بسیار مهمی در این حوزه دارد. درست است که رنگ جزئی از مبانی هنرهای تجسمی به حساب میآید، اما به دلیل اهمیت بسیار آن بخشی جدا گانه به آن اختصاص دادهایم. دانش در مورد رنگها، تئوری رنگها، نحوهی ترکیب آنها، نحوهی استفاده از آنها، تفاوت رنگها در مدیای چاپی و دیجیتال و داشتن آگاهی کافی در مورد رنگ و صنعت چاپ بسیار اهمیت دارد.
- شما به عنوان گرافیک دیزاینر باید در مورد دیزاین به صورت کلی بدانید و مفاهیم آن آشنا باشید و اصول اولیه آن را بدانید. در بخشهای قبلی کمی در مورد دیزاین به توضیح پرداختهایم.
فراموش نکنید که در دنیای گرافیک یادگیری هیچ وقت تمامی ندارد و همیشه چیز جدیدی وارد این حوزه میشود و یا اتفاق جدیدی میافتد. در رشته گرافیک همیشه چیزی برای یادگیری وجود دارد.
انواع گرافیک دیزاین
همان طور که قبلا نیز اشاره شد، طراحی گرافیک یک چیز واحد نیست و گرافیک دیزاین واحدی وجود ندارد. طراحی گرافیک از رشتهها، زمینهها و تخصصهای بسیاری تشکیل شده است که از چاپ و وب دیزاین تا موشن گرافیک و طراحی رابط کاربری را شامل میشود. رشته گرافیک فرصتها و گزینههای زیادی را برای افراد با هر علاقه و زمینهای ارائه میدهد.
اگر ۳۰ سال پیش از شخصی تعریف طراحی گرافیک را میپرسیدید، احتمالا پاسخشان بر حول رسانههای چاپی مانند مجلات، پوسترهای فیلم و تبلیغات متمرکز بود. اما ما اکنون در عصر دیجیتال زندگی میکنیم که با خود انواع جدید طراحی گرافیک را به ارمغان آورده است.
پس به طور کلی میتوان طراحی گرافیک را به دو دستهی چاپی و دیجیتال تقسیم بندی کرد.
بازار کار رشته گرافیک
قبل از شروع عصر دیجیتال، رشته گرافیک حوزههای متفاوت و زیادی داشت. از طراحی جلد کتاب و صفحه آرایی تا طراحی پوستر و طراحی لوگو. اما با ورود به عصر دیجیتال تعداد این حوزهها که از قبل نیز متنوع بودند بسیار بیشتر شد و فرصتهای زیادی را برای افراد فعال و علاقهمند به رشته گرافیک ایجاد کرد.
بنابراین فرصتهای شغلی بسیاری برای این رشته فراهم است و شما در هر زمینهای که علاقهمند باشید میتوانید به فعالیت بپردازید. بسیاری از افراد نیز وجود دارند که ممکن است به شما بگویند که این شغل و این بازار اشباع شده است و شما نمیتوانید شغلی در این زمینه پیدا کنید.
اما اصلا نگران نباشید. به دلیل این که به هیچ وجه این طور نیست و هنوز این رشته بسیار برای فعالیت جا دارد. هر روزه با رشد و فراگیری بیشتر اینترنت و رسانههای دیجیتال، نیاز به طراحی و رشتههای مرتبط به آن بیش از پیش احساس میشود و فرصتهای کاری و شغلی بسیاری در این زمینه وجود دارد.
در این زمینهی شغلی، مهمترین چیز میزان مهارت شما است. هر چه شما مهارتتان بیشتر باشد و حوزهای که در آن فعالیت میکنید نیز تخصصیتر باشد، مطمئنا افراد بسیاری به دنبال استخدام و همکاری با شما خواهند بود.
شغل های رشته گرافیک
احتمالا تا اینجای مقاله قطعا برای شما این سوال به وجود آمده است که رشته گرافیک چه شغلهایی دارد. یکی از مزیتهای مهم این رشته، این است که برخی فرصتهای شغلی این زمینه را برای شما فراهم میکنند که دورکاری و آزادکاری (فریلنس) انجام دهید.
در این بخش به اشاره به عناوین شغلی بسنده میکنیم و بعد به توصیف مفصل هر شغل خواهیم پرداخت.
- طراح لوگو
- طراحی رابط کاربری
- طراح تایپ فیس و فونت
- طراحی سایت
- طراح بستهبندی
- ویرایشگر تصویر
- طراح گرافیک پوشاک
- طراح تبلیغات
- آموزش و تدریس
- صفحه آرایی
- طراح جلد
- مدیر هنری
- طراحی موشن گرافیک
- تصویرسازی گرافیکی
- تولید محتوا برای فضای مجازی و رسانه های اجتماعی
بسیار عناوین شغلی دیگر نیز وجود دارد که ما فقط به اشاره به مهمترین آنها پرداختیم. یک طراح گرافیک میتواند فقط در یکی از این زمینهها و یا در چندتای آنها فعالیت داشته باشد.
درآمد رشته گرافیک
بسیاری افراد، مخصوصا در سن پایین، برای ورود به این رشته بسیار نگران میزان درآمد این رشته هستند و میخواهند بدانند که درآمد این رشته چه میزان است.
در زمان نگارش این مقاله، میانگین درآمد یک طراح گرافیک در آمریکا، سالانه چیزی حدود ۴۸۰۰۰ دلار است و این دستمزد برای یک طراح رابط کاربری چیزی حدود ۶۶۰۰۰ دلار است.
همان طور که مشاهده کردید، رشته گرافیک برای درآمدزایی پتانسیل زیادی دارد و همان طور که قبلا نیز به آن اشاره کردیم برای کسب درآمد خوب در این رشته مهم مهارت و تسلط شما است. هر چه قدر زمینهای که در آن فعالیت میکنید تخصصیتر باشد و همچنین شما در آن مهارت و تسلط بالایی داشته باشید، مطمئنا خواهید توانست درآمد بسیار خوبی کسب کنید.
سخن آخر
همان طور که در این مقاله مشاهده کردید، دنیای طراحی گرافیک و دیزاین به طور کلی، بسیار گسترده و بزرگ است و همین امر باعث شده فرصتهای بسیاری برای فعالیت در این زمینه وجود داشته باشد. همچنین هر روزه با پیشرفت تکنولوژی، اتفاقات و تغییرات بسیاری نیز در این رشته اتفاق میافتد.
امیدواریم که این مقاله مورد پسند شما واقع شده باشد و از آن استفادهی لازم را کرده باشید. همچنین شما میتوانید برای استفاده از خدمات طراحی گرافیک ما و نیز آشنایی بیشتر با رشته گرافیک به صفحهی “طراحی گرافیک” مراجعه کنید.